بیابان لوت جز بیابان‌های داخلی ایران است که در جنوب شرقی این کشور قرار گرفته است. این بیابان در بین استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی قرار دارد، که بخش اعظم آن در استان کرمان می‌باشد.
دشت لوت بین دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب قرار دارد.
بیابان لوت به دلیل پهناور بودن به سه قسمت لوت شمالی، لوت مرکزی و لوت جنوبی تقسیم شده است که هر کدام ویژگی‌های جغرافیایی و شکل ناهمواریهای خاص خود را دارند.
بیابان لوت جز بیابان‌های داخلی ایران است که در جنوب شرقی این کشور قرار گرفته است. این بیابان در بین استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی قرار دارد، که بخش اعظم آن در استان کرمان می‌باشد.
دشت لوت بین دو گسل نهبندان در شرق و نای بند در غرب قرار دارد.
بیابان لوت به دلیل پهناور بودن به سه قسمت لوت شمالی، لوت مرکزی و لوت جنوبی تقسیم شده است که هر کدام ویژگی‌های جغرافیایی و شکل ناهمواریهای خاص خود را دارند.
کلمه لوت در زبان فارسی به معنی لخت و برهنه می‌باشد.
عنوان‌های «چاله لوت»، «دشت لوت»، «کویر لوت» و «بیابان لوت» برای این منطقه خشک و بیابانی به کار برده می‌شود. در نوشته‌های جغرافیایی از واحد لوت گاهی به‌نام «چاله لوت» و گاهی به‌صورت «دشت لوت» نام برده می‌شود. در بین عامه مردم و در بسیاری از خبرها به‌دلیل برخی مشابهت‌ها با دشت کویر، از عنوان «کویر لوت» استفاده می‌شود درحالی که استفاده از کویر برای لوت درست نیست و در پرونده ثبت جهانی لوت در یونسکو نیز عنوان «بیابان لوت» ثبت شده‌است نه «کویر لوت»؛ زیرا دشت لوت بیابان است نه کویر و کویر بخش کوچکی از مساحت دشت لوت را تشکیل می‌دهد.
در مطالعه گرمترین نقاط کره زمین با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای سنجنده مدیس طی سال‌های
۲۰۰۳ تا ۲۰۰۹ توسط ناسا، بیابان لوت در سال‌های ۲۰۰۴، ۲۰۰۵، ۲۰۰۶، ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹ به عنوان گرمترین نقطه کره زمین اندازه‌گیری شد که در سال ۲۰۰۵ با دمای ۷۰٫۷ درجه سانتی گراد گرمترین رکورد دما در تمام زمین را ثبت کرده‌است.
بر اساس تحقیقات جدید توسط ناسا در سال ۲۰۱۸ بیشترین دمای ثبت شده روی سطح کره زمین ۸۰.۸۳ درجه سانتی گراد در بیابان لوت بوده است.
باید توجه داشت که گرمترین نقطه کره زمین در سال‌های مختلف تغییر می‌کند، مثلاً در سال ۲۰۰۳ کوئینزلند استرالیا با دمای ۶۹٫۳ درجه سانتیگراد گرمترین نقطه زمین بوده که این دما دومین دمای بالا پس از لوت در دوره هفت‌ساله مطالعه ناسا به‌شمار می‌رود. علاوه بر آن دمای سطح زمین معمولاً بالاتر از دمای هوا در همان نقطه است و اعداد ثبت‌شده به‌عنوان دمای سطح زمین که با استفاده از شاخص دمای سطح به‌دست آمده، به‌معنای دمای هوای آن مناطق نیست.
در بسیاری از رسانه‌های ایرانی و خارجی منطقه گندم بریان (در ۸۰ کیلومتری شمال شهداد) به‌عنوان گرمترین نقطه لوت و دنیا معرفی شده‌است اما بر اساس تحقیقات جدید توسط ناسا گرمترین نقطه بیابان لوت در ریگ یلان و جنوب کلوت‌ها ثبت شده است.
مقدار باران در داخل یا مجاور این حوضه، بسیار کم و محدود به فصل زمستان و بهار است. میزان حرارت متوسط سالیانه در این منطقه نسبتاً زیاد است و به‌همین علت مقدار تبخیر در فصل گرم به شدت افزایش می‌یابد.
در یکی از گرمترین نقاط جهان ،بیابان لوت ، آب و هوایی سرد و خشک در زمستان و گرم و سوزان در تابستان را شاهد هستیم. اختلاف درجه زیاد دما شب و روز بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد است . وجود بادهای محلی شدید و ۱۲۰ روزه ، اقلیم این بیابان را نیز منحصر به فرد کرده است .
خوب است که بدانیم بهترین زمان برای دیدار با این سرزمین عجیب فصل پاییز و زمستان است.
در حدود ۲۰ کیلومتری شهداد، درختان و درختچه‌های گز در گلدان‌های بیابانی لوت جای گرفته‌اند که به آن نبکا یا تل‌گز گفته می‌شود که یکی از دلایل اصلی ثبت جهانی بیابان لوت وجود همین تل‌گزها می‌باشد.
عمده گیاهان بیابان لوت گیاهان شور پسند مانند گز، تاغ، اسکنبیل و کهور ایرانی و… می‌باشد که این گیاهان هنرمندانه با به حداقل رساندن رشد افقی برگ‌هایشان و جذب و انعکاس تششعات خورشید ، گرما را کاهش داده با ذخیره آب در ساقه و ریشه‌ها به حیات خود ادامه می‌دهند.
بر خلاف تصور عموم حیات شکننده و پیجیده‌ای در بیابان لوت در جریان است. در این بیابان، جانورانی که نسبت به بی‌آبی مقاوم هستند، زندگی می‌کنند. از جمله این جانوران می‌توان به انواع مار، مارمولک، حشرات و رتیل شتری، پرندگان، موش پامسواکی و روباه شنی و… اشاره کرد. این جانوران آب موردنیاز خود را از خوردن حشرات یا شبنمی که به‌واسطه اختلاف دمای شب و روز تشکیل شده است، تامین می‌کنند.
لازم به ذکر است که آگمای سر وزغی لوت و پرنده زاغ بود جانوران اندمیک بیابان لوت می‌باشند.
جغرافیایی
جدّی‌ترین مورد شناسایی و آشنایی با شگفتی‌های این بیابان از سال ۱۳۴۶ هجری خورشیدی با شرکت هیئت‌های علمی ایرانی و فرانسوی به سرپرستی دکتر احمد مستوفی و دکتر ژان راش استاد جغرافیای دانشگاه سوربن پاریس آغاز شد و سالها بدون وقفه ادامه داشت. در طول این مطالعات، حداقل به مدت ۵ سال و هر سال ۱ تا ۲ ماه، نمونه‌های انواع عوارض ناهمواریهای این دشت، از نزدیک مورد مشاهده و مطالعه قرار گرفت. دکتر احمد مستوفی دو بار با هیئت همراه از شرق به غرب و بار دوم از غرب به شرق از ریگ لوت عبور کرد و مشاهدات خود را منتشر نمود. در خارج از قلمرو ریگزارها، سایر نقاط دشت لوت به‌وسیلهٔ ماشین و حتی هلی‌کوپتر (به‌ویژه کلوت‌ها) به کرّات مورد مشاهده و مطالعه قرار گرفتند و نتایج این مطالعات در نشریه فصلی موسسه جغرافیا چاپ و منتشر شده‌است.
همچنین ماجراجویان اروپایی از جمله دکتر گابریل، سون هدین و… از لوت عبور کرده و مشاهدات و تجربیات خود را در قالب سفرنامه منتشر کرده‌اند.
باستان شناسی
بررسی‌های مؤسسه جغرافیایی دانشگاه تهران از سال ۱۳۴۶ در دشت لوت به کشف نمونه‌هایی از اشیاء سفالین، فلزی و سنگی دوران قبل از تاریخ این ناحیه انجامید. هیئت مطالعاتی دشت لوت با همکاری اداره کل باستان شناسی در سال ۱۳۴۷ به سرپرستی مهندس حاکمی به این منطقه رفت، آنان در این منطقه به تکه سفال‌های متنوع دست یافتند و با کاوش در شهر باستانی شهداد توانست به مقابر قبل از تاریخ و اشیاء ارزنده آن دست یابد که مهمترین آن درفش شهداد، اولین پرچم فلزی جهان مربوط به هزاره سوم می‌باشد.
مستند لوت عزیز (مستند کوتاه بیابان لوت) در ۲۷ تیرماه سال ۱۴۰۰ به مناسبت پنجمین سالگرد ثبت بیابان لوت در فهرست جهانی یونسکو به همت اعضای تیم سارلوت تهیه و پخش شد.
این مستند حاصل دو سال فعالیت مستمر در بیابان جهانی لوت بوده است.
تهیه کننده و کارگردان: شهداد کلانتری پور
نویسندگان: ماه سیما شفیعی، شراره ابراهیمی
تصویربرداری و تدوین: میثم تاج‌آبادی
گوینده: شراره ابرهیمی
بیابان لوت بیابانی عظیم است که بین سه استان کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی قرار گرفته است. لازم به ذکر است که بخش بزرگی از این بیابان و جاذبههای منحصر به فرد آن در استان کرمان قرار دارد و نزدیکترین مسیر دسترسی به این بیابان از طریق استان کرمان می‌باشد.
نزدیک ترین مرکز استانها به این بیابان کرمان، بیرجند و زاهدان می‌باشد.
در حال حاضر کلوت‌ها، نبکا‌ها (تل‌گزها)، رودشور، قلعه و آبشار کشیت تنها جاذبههای قابل دسترس این بیابان برای عموم است.
منظور از اینکه برای عموم قابل دسترس است یعنی امکان سفر به این جاذبهها با ماشین شخصی فراهم می‌باشد.
لازم به ذکر است که بازدید از سایر جاذبهها از جمله گندم بریان، دهانه‌های آتشفشان، تنگه جول رود، ریگ یلان، دره زبان مار و تپه‌های ستاره‌ای و… نیازمند اخذ مجوزهای مربوطه و بیراهه نوردی با راهنما و تجهیزات خاص می‌باشد.
قابل توجه گروههای گردشگری: اجرای تور در تمام جاذبههای گردشگری بیابان لوت نیازمند اخذ مجوز از پایگاه میراث جهانی بیابان لوت و هماهنگی با حراست اداره میراث فرهنگی هر استان می‌باشد.
ورود به این بیابان جهانی بدون اخذ مجوز از مراکز مربوطه ممنوع بوده لذا قبل از سفر نسبت به گرفتن مجوز اقدام کنید.
با توجه به اینکه در این منطقه تلفن همراه آنتن دهی ندارد، دوستان و نزدیکان خود را از این سفر و شرایط آن مطلع کنید.
با توجه به درجه حرارت در فصل گرما بهترین زمان سفر به بیابان لوت، فصل پاییز و زمستان می‌باشد.
حتما قبل از سفر آب و هوای منطقه را از طریق سامانههای هواشناسی چک کنید.
تیم گردشگری سارلوت رسما از مهرماه سال ۱۳۹۹ فعالیت گردشگری خود را در بیابان جهانی لوت با برگزاری تورهای تخصصی پیاده روی با کاروان شتر و دوچرخه سواری آغاز کرده است.
برای عضویت در خبرنامه سارلوت اطلاعات را وارد کنید
تمامی حقوق مادی و معنوی این پایگاه متعلق به تیم گردشگری سارلوت است؛ هرگونه استفاده از محتوا بدون اجازه پیگرد قانونی دارد.